Studio Ghibli không chỉ đơn thuần là một xưởng phim hoạt hình, mà còn là một cột mốc quan trọng trong lịch sử điện ảnh thế giới. Được đồng sáng lập bởi hai đạo diễn tài ba Hayao Miyazaki và Isao Takahata vào năm 1985, Ghibli đã xây dựng di sản của mình bằng vẻ đẹp vẽ tay tinh xảo, những câu chuyện sâu lắng giàu cảm xúc và sự tôn trọng sâu sắc dành cho thiên nhiên, tuổi thơ cùng sự phức tạp trong hành vi con người.
Trong khi phần còn lại của thế giới anime chạy theo các xu hướng và biến động thị trường, Ghibli đã làm một điều tĩnh lặng hơn, nhưng lại mang tính bền vững hơn nhiều. Họ tin tưởng vào khán giả, đặc biệt là khán giả trẻ, rằng họ đủ sức để hiểu được nỗi đau, tìm thấy niềm vui trong sự tĩnh lặng và chấp nhận những điều mơ hồ. Dưới đây là những tác phẩm xuất sắc nhất mà Studio Ghibli đã tạo ra.
7. Lâu Đài Trên Không (Castle in the Sky)
Nơi Những Giấc Mơ Bay Bổng Giữa Mây Trời
Hình ảnh Pazu và Sheeta khám phá bầu trời trong phim anime Lâu Đài Trên Không của Studio Ghibli
Phát hành năm 1986, Lâu Đài Trên Không là bộ phim chính thức đầu tiên của Studio Ghibli, đặt nền móng cho mọi điều làm nên tên tuổi của hãng sau này. Dưới bàn tay đạo diễn của Hayao Miyazaki, đây không chỉ là một tác phẩm ra mắt, mà còn là một tuyên bố. Những cảnh quan trên không rộng lớn, bối cảnh giả tưởng công nghiệp và một câu chuyện được xây dựng dựa trên sự ngây thơ xen lẫn tinh thần phản kháng đã định hình bộ phim ngay từ đầu.
Phim theo chân Pazu, một cậu bé thợ mỏ, và Sheeta, một cô gái bí ẩn rơi từ bầu trời xuống cùng một chiếc vòng cổ có khả năng bay lơ lửng. Hành trình của họ dẫn đến Laputa, một thành phố trôi nổi huyền thoại được cho là bị bỏ hoang, nhưng thực tế lại tràn đầy sức sống. Khởi đầu là một cuộc phiêu lưu tuổi thơ, câu chuyện nhanh chóng hé mở thành một bản tường thuật đa tầng về những nền văn minh đã mất, lòng tham đế quốc và công nghệ thiếu lương tâm.
Thế giới trong Lâu Đài Trên Không vừa mang cảm giác máy móc vừa hữu cơ, với những khí cầu khổng lồ và thành phố chạy bằng sức gió hòa quyện liền mạch với những tàn tích cỏ cây và người máy bảo vệ. Miyazaki lấy cảm hứng từ Gulliver’s Travels và những thị trấn khai thác than ở xứ Wales mà ông ghé thăm trong thời kỳ bất ổn lao động – những gốc rễ mà bạn có thể thấy rõ trong nhân vật chính thuộc tầng lớp lao động và các chủ đề phản kháng chống lại sự bóc lột của quân đội trong phim.
6. Nausicaa của Thung Lũng Gió (Nausicaa of the Valley of the Wind)
Niềm Hy Vọng Cuối Cùng Của Tự Nhiên Với Súng Và Trái Tim
Công chúa Nausicaa bay lượn trên chiếc tàu lượn trong Thung Lũng Gió, thể hiện chủ đề môi trường trong phim của Studio Ghibli
Trước khi Studio Ghibli được thành lập, Nausicaa của Thung Lũng Gió (1984) đã định hình phong cách mà hãng phim sẽ theo đuổi. Dù trên danh nghĩa được phát hành dưới hãng Topcraft, thành công vang dội của bộ phim đã cho phép Hayao Miyazaki và nhà sản xuất Toshio Suzuki thành lập Studio Ghibli ngay sau đó. Vì vậy, dù không “chính thức” là một tác phẩm của Ghibli, nó về mặt tinh thần và sáng tạo chính là điểm khởi đầu.
Câu chuyện lấy bối cảnh một thế giới hậu tận thế bị bao phủ bởi “Khu Rừng Độc” (Toxic Jungle), một khu rừng đột biến đầy những loài côn trùng khổng lồ và bào tử độc hại. Nhân loại bám trụ sự sống trong những vương quốc biệt lập, thường xuyên gây chiến để tranh giành những mảnh đất sạch hiếm hoi còn sót lại. Ở trung tâm thế giới đang suy tàn này là Nausicaa, công chúa của một thung lũng nhỏ bé yên bình, người có mối liên kết độc đáo với các sinh vật trong khu rừng.
Điều làm Nausicaa trở nên khó quên không chỉ là thông điệp về môi trường, mà còn là việc bộ phim không bao giờ chọn con đường dễ dàng. Nausicaa là một người yêu hòa bình, đúng vậy, nhưng cô cũng là một chiến binh. Cô không chỉ rao giảng hòa bình; cô bảo vệ nó, thường xuyên với một khẩu súng trong tay hoặc bay xuyên qua bão tố trên chiếc tàu lượn của mình. Đây là một trong số ít anime mà ngoại giao còn căng thẳng hơn cả chiến đấu, và lòng đồng cảm có thể là một hình thức nổi loạn.
Bộ phim được chuyển thể từ bộ manga cùng tên của Miyazaki, mà ông đã tiếp tục viết và minh họa trong hơn một thập kỷ sau khi phim ra mắt. Bản manga mở rộng vượt xa thời lượng hai tiếng của phim, mang đến một câu chuyện sâu sắc hơn, u tối hơn và phức tạp hơn về mặt chính trị. Nhưng ngay cả bản phim điện ảnh cũng đã mang lại cảm giác trọn vẹn đáng kinh ngạc.
5. Lâu Đài Di Động Của Howl (Howl’s Moving Castle)
Nơi Trái Tim Tìm Thấy Tổ Ấm Ở Những Nơi Khó Tin Nhất
Sophie và pháp sư Howl đứng trước lâu đài di động kỳ diệu trong phim anime Lâu Đài Di Động Của Howl do Studio Ghibli sản xuất
Lâu Đài Di Động Của Howl (2004) có lẽ là bộ phim có hình ảnh giàu trí tưởng tượng nhất trong danh mục của Ghibli, và điều đó thật đáng nói.
Được chuyển thể khá phóng tác từ tiểu thuyết của Diana Wynne Jones, câu chuyện kể về Sophie, một cô gái trẻ bị một phù thủy ghen tị nguyền rủa biến thành một bà lão. Hành trình của cô dẫn đến một lâu đài ma thuật biết đi, thuộc sở hữu của Howl, một pháp sư hào hoa với quá khứ bí ẩn.
Điều tưởng chừng như một câu chuyện cổ tích trên bề mặt nhanh chóng trở thành một bình luận phản chiến. Cuộc chiến đang diễn ra ở hậu cảnh không được lãng mạn hóa, nó tàn bạo, vô nghĩa và tàn khốc. Miyazaki, người cảm thấy thất vọng trước bối cảnh chính trị Nhật Bản trong thời kỳ Chiến tranh Iraq, đã sử dụng Howl như một phương tiện để khám phá hậu quả của chủ nghĩa quân phiệt và tầm quan trọng của việc chống lại nó, ngay cả khi sự kháng cự đó chỉ đến từ việc làm bánh mì và yêu một người bất chấp những khuyết điểm của họ.
Bộ phim đã đạt thành công lớn trên phạm vi quốc tế, giành được đề cử Giải Oscar cho Phim Hoạt Hình Xuất Sắc Nhất và thắng giải tại nhiều liên hoan phim khắp châu Âu và châu Á. Tại Pháp, Lâu Đài Di Động Của Howl được đón nhận nồng nhiệt đến mức vượt doanh thu nhiều phim Hollywood tại phòng vé.
4. Công Chúa Mononoke (Princess Mononoke)
Những Con Sói Chưa Bao Giờ Là Kẻ Phản Diện
Ashitaka và Công Chúa Mononoke (San) trong khu rừng linh thiêng, biểu tượng của cuộc chiến giữa con người và tự nhiên trong phim Studio Ghibli
Phát hành năm 1997, Công Chúa Mononoke đánh dấu một bước ngoặt trong điện ảnh Nhật Bản. Vào thời điểm đó, đây là bộ phim anime tốn kém nhất từng được sản xuất và trở thành bộ phim có doanh thu cao nhất Nhật Bản cho đến khi Titanic ra mắt.
Lấy bối cảnh một thế giới trung cổ nơi con người và thiên nhiên đang xảy ra chiến tranh, bộ phim không đưa ra những câu trả lời dễ dàng. Ashitaka, một hoàng tử bị nguyền rủa, tìm kiếm hòa bình giữa hai phe, nhưng anh nhanh chóng nhận ra rằng cả hai phe đều đúng và cả hai đều sai. Quý Bà Eboshi không phải là kẻ ác, mà là một nhà công nghiệp có tầm nhìn. Thần Sói Moro không độc ác, nhưng bà sẽ giết để bảo vệ vùng đất của mình. Thần Rừng mang lại sự sống, và cũng lấy đi sự sống.
Điều làm Mononoke trở nên đáng chú ý là nó từ chối đơn giản hóa thông điệp của mình. Thay vì thiện đối ác, nó mang đến sự phức tạp: chủ nghĩa môi trường xen lẫn với sự sinh tồn, truyền thống xung đột với tiến bộ, và những vị thần cũng biết đổ máu.
Bản nhạc nền của Joe Hisaishi nâng tầm mọi cảnh phim, đặc biệt là những khoảnh khắc ám ảnh trong rừng. Và ngay cả bây giờ, nhiều thập kỷ sau, bộ phim vẫn thường xuyên được nghiên cứu tại các trường điện ảnh và các khóa học về nhân văn môi trường.
3. Thiếu Niên Và Chim Diệc (The Boy and the Heron)
Lời Chia Tay Méo Mó Của Cậu Bé Và Chim Diệc
Mahito và chú Diệc Xám bí ẩn khám phá thế giới kỳ lạ trong phim Studio Ghibli 'Thiếu Niên Và Chim Diệc'
Thiếu Niên Và Chim Diệc (2023) được quảng cáo là bộ phim cuối cùng của Hayao Miyazaki, lại một lần nữa. Nhưng lần này, cảm giác thật khác biệt. Sau bảy năm sản xuất và không có đoạn giới thiệu nào được công bố, bộ phim ra mắt với sự bí ẩn, tham vọng và một sức nặng cảm xúc giống như một lời tổng kết cho mọi điều mà Ghibli từng đại diện.
Phim kể câu chuyện về Mahito, một cậu bé đang đau buồn trước cái chết của mẹ trong Thế chiến thứ hai. Cậu chuyển đến vùng quê sống cùng cha và mẹ kế mới, chỉ để bị kéo vào một thế giới siêu thực, thường đáng sợ, được dẫn dắt bởi một chú diệc biết nói. Bộ phim pha trộn yếu tố giả tưởng với các chi tiết tự truyện: hành trình của Mahito phản ánh tuổi thơ của Miyazaki và mối quan hệ phức tạp của ông với Nhật Bản thời chiến.
Hoạt hình tuyệt đẹp, nhưng cũng đầy ám ảnh. Những chú bồ nông chảy máu, những không gian lơ lửng và những chú vẹt cao lớn tạo nên một thế giới giống như một giấc mơ dần biến thành ác mộng, rồi lại trở về. Nó không dễ giải thích, và Miyazaki cũng không cố gắng làm điều đó. Thay vào đó, ông mời khán giả diễn giải, suy ngẫm và cảm nhận.
Bộ phim đã giành giải Phim Hoạt Hình Xuất Sắc Nhất tại Giải Oscar 2024, đưa Miyazaki trở thành đạo diễn duy nhất hai lần thắng giải Oscar cho Phim Hoạt Hình Xuất Sắc Nhất (trước đó là với Vùng Đất Linh Hồn).
2. Mộ Đom Đóm (Grave of the Fireflies)
Ngọn Lửa Chiếu Sáng Bóng Tối Tăm Nhất Của Chiến Tranh
Hai anh em Seita và Setsuko bên cạnh những đốm sáng đom đóm, hình ảnh cảm động về sự sống sót trong chiến tranh từ phim Mộ Đom Đóm của Studio Ghibli
Mộ Đom Đóm (1988) không phải là một bộ phim giả tưởng. Nó không phải là một câu chuyện cổ tích. Đây là bộ phim đau lòng nhất mà Studio Ghibli từng làm, và là bộ phim có khả năng khiến bạn im lặng rất lâu sau khi phần credit kết thúc.
Được đạo diễn bởi Isao Takahata, bộ phim kể câu chuyện có thật về Seita và Setsuko, hai anh em phải vật lộn để sinh tồn ở Kobe sau khi bom cháy của Mỹ phá hủy nhà cửa của họ trong những tháng cuối cùng của Thế chiến thứ hai. Không có kẻ phản diện ở đây. Chỉ có đói khát, sợ hãi, và một thế giới đã ngoảnh mặt làm ngơ với những đứa trẻ.
Takahata dựa phần lớn bộ phim vào ký ức thời chiến của chính mình và truyện ngắn bán tự truyện của Akiyuki Nosaka. Hoạt hình đơn giản, nhưng cảm xúc lại tàn khốc. Cái chết của Setsuko không phải là một cảnh cao trào, đó là một khoảnh khắc lặng lẽ, được vẽ bằng tình yêu, sự kiềm chế và sức nặng không thể chịu đựng nổi.
Bộ phim không thành công lớn về mặt doanh thu phòng vé khi mới ra mắt, nhưng danh tiếng của nó ngày càng tăng theo thời gian. Nhà phê bình Roger Ebert gọi đây là “một trong những bộ phim chiến tranh vĩ đại nhất từng được làm”, và nó thường xuyên được trích dẫn trong các cuộc thảo luận về cái giá phải trả của con người trong xung đột, không chỉ ở Nhật Bản mà trên toàn thế giới.
Mộ Đom Đóm thường được chiếu cùng với Hàng Xóm Của Tôi Là Totoro trong các buổi chiếu đôi, không phải để tạo sự tương phản, mà là để cho thấy ánh sáng và bóng tối cùng tồn tại như thế nào trong những tác phẩm đầu tiên của Ghibli. Xem nó một lần, và nó sẽ mãi ở lại trong tâm trí bạn.
1. Vùng Đất Linh Hồn (Spirited Away)
Nhà Tắm Đã Thanh Tẩy Cả Thế Giới
Chihiro và Haku, linh hồn sông Rồng, bay qua bầu trời đêm trong thế giới linh hồn của phim Vùng Đất Linh Hồn của Studio Ghibli
Vùng Đất Linh Hồn (2001) không chỉ là bộ phim nổi tiếng nhất của Studio Ghibli, mà còn là một trong những bộ phim hoạt hình được ca ngợi nhiều nhất mọi thời đại.
Câu chuyện theo chân Chihiro, một cô bé 10 tuổi ủ rũ, vô tình lạc vào một nhà tắm bí ẩn dành cho các vị thần và linh hồn, nơi cha mẹ cô bị biến thành heo. Để sống sót và giải thoát họ, cô phải nhận công việc dưới trướng mụ phù thủy Yubaba, học cách làm việc, cách trưởng thành, cách nhớ mình là ai và chiến đấu vì những điều quan trọng.
Về mặt hình ảnh, bộ phim là phép màu thuần túy. Mọi khung hình đều được vẽ thủ công tỉ mỉ, tràn ngập những chiếc đèn lồng lung linh, những vị thần sông đeo mặt nạ và những con bồ hóng nhỏ bé đang đẩy than. Bản thân nhà tắm giống như một sinh vật sống, nhộn nhịp với những sinh vật kỳ lạ và những cảm xúc ẩn giấu.
Khi ra mắt, Vùng Đất Linh Hồn đã phá kỷ lục doanh thu phòng vé tại Nhật Bản, vượt qua Titanic để trở thành bộ phim có doanh thu cao nhất lịch sử điện ảnh Nhật Bản. Phim tiếp tục giành giải Oscar cho Phim Hoạt Hình Xuất Sắc Nhất vào năm 2003, trở thành bộ phim hoạt hình vẽ tay, không nói tiếng Anh đầu tiên (và cho đến nay là duy nhất) đạt được thành tích này.
Studio Ghibli đã và đang tiếp tục định hình ngành công nghiệp hoạt hình bằng những câu chuyện đầy tính nhân văn, hình ảnh mãn nhãn và thông điệp sâu sắc. Danh sách trên chỉ là một phần nhỏ trong kho tàng phim đồ sộ của họ, nhưng mỗi tác phẩm đều mang một dấu ấn riêng và để lại ấn tượng khó phai trong lòng khán giả.
Bạn yêu thích bộ phim Ghibli nào nhất trong danh sách này, hoặc có tác phẩm nào khác mà bạn muốn giới thiệu? Hãy chia sẻ cảm nghĩ của bạn về các tuyệt phẩm của Studio Ghibli trong phần bình luận bên dưới!
